Kolajen Nedir? Kolajen Çeşitleri Nelerdir?

16 Ekim 2020

Vücudumuzun temel bileşenleri protein, yağ ve karbonhidrattır. Bu bileşenlerden vücudumuzda en çok bulunanı proteinler iken proteinler içinde en çok bulunanı ise kolajenlerdir. Kolajenler vücudumuzda deri, kıkırdak, kemik, kan damarları, bağırsak, omurların arası ve tendon gibi farklı bölgelerde bulunur.

Kolajenlerin Görevi Nedir ve Kaç Çeşit Kolajen Bulunur?

Farklı kolajenlerin vücuttaki dağılımı ve düzeni dokularımızın yapısını desteklemeye hizmet etmekte -mekanik destek sağlamakta- ve bağ dokusu ile etkileşerek çeşitli dokuların fiziksel, fonksiyonel bütünlüğünü korumaktadır. Aynı zamanda genç görünen, pürüzsüz bir cilde sahip olmamıza yardımcı olmaktadır.

Kolajenlerin 20’den fazla tipi olduğu bulunmuştur ancak bunlar içinde de vücudumuzda en çok bulunanlar tip 1, tip 2 ve tip 3 olarak adlandırılan kolajenlerdir. Çok sayıdaki kolajen tipinin dağılımı, işlevleri ve yapıları birbirlerinden çok farklıdır.

Kolajen Tipleri

Tip 1 Kolajen:

• İnsan vücudunda en çok bulunan kolajen tipidir.
• Elastikiyeti çok az olduğu için dayanıklılık ve destekleyici olarak kilit rol oynamaktadır.
• Başlıca deri, kemik, tendon ve bağ dokusunda bulunur.

Tip 2 Kolajen:

• Tip 1 kolajene oranla daha sınırlı bir dağılım gösterir.
• Kırkırdaklar tip 2 kolajen açısından oldukça zengin yapıdadır.

Tip 3 Kolajen:

• Ekstraselüler matriks hücrelerin arasında bulunan ve hücreleri destekleyen kompleks bir yapıdır. Tip 3 kolajenler ise ekstraselüler matriksin temel bileşenidir.
• Tip 1 kolajen ile birlikte deride bulunur ve cildin elastikiyetinden, dayanıklılığından sorumludur.
• Cilt gerginliğine yardımcı işlevi vardır.

Kolajen Tipleri

C Vitamini ve Kolajen Arasındaki İlişki Nedir?

C vitamini eksikliğinde kolajenler arasındaki çapraz bağlar oluşamaz, kolajen sentezi baskılanır, azalan kolajenin yerine yenisi yapılamaz, kolajenlerden beklenen işlevler yerine getirilemez. Sonuç olarak vücudumuz için kolajen ne kadar önemli ise kolajen için de C vitamini o kadar önemlidir.

Kolajen Hangi Besinlerde Bulunur?

Kolajen sentezi için önemli üç aminoasit vardır. Bunlar prolin, lizin ve gilisindir. Kolajen açısından zengin gıdalar veya kolajen üretimini artıran gıdalar tüketmek, ihtiyacınız olan bu aminoasitleri oluşturmanıza yardımcı olabilir. Kolajen seviyesini artırmak için içerik olarak kolajenin ağırlıkta olduğu besinler tüketmek önemlidir.

İçeriğinde en çok kolajen barındıran besinlerden bahsedersek aklımıza ilk önce kemik suyu gelmelidir. Çünkü kolajen en çok kemik ve bağ dokularında bulunur. Kemik suyu, paça çorbası gibi kemik ve bağ dokularından yapılan yemekler en zengin kolajen içeriğine sahip besinlerdir. Bu sentezin gerçekleştirilmesinde C vitamini de görev yapar. Dolayısıyla yeterli kolajen üretimi için C vitamininin en önemli kaynakları olan taze meyve ve sebzeler yeterli miktarda tüketilmelidir. Prolin aminoasiti yumurta, buğday, süt ve ürünleri, mantar, kuşkonmaz ve lahanada bol miktarda yer alır. Glisin aminoasiti ise tavuk derisinde ve dana etinde, özellikle de ette bulunan jelatinin yapısında yer alır.

Kolajen ağırlıklı besinleri sıralayacak olursak bu gıdalar şu şekilde sıralanabilir:

• Kemik suyu
• Tavuk
• Balık ve kabuklu deniz ürünleri
• Yumurta beyazı
• Turunçgiller
• Meyveler
• Tropikal meyveler

• Sarımsak
• Yapraklı sebzeler
• Fasulyeler
• Kaju fıstığı
• Domates
• Biber

Kolajen Eksikliği Ne Zaman Görülür?

Kolajen üretiminin azalması ve üretilen kolajenin kalitesizleşmesinin en önemli nedenlerinden biri yaşlanmadır. Buna ek olarak kolajen sentezini olumsuz etkileyen bazı diğer durumlar da mevcuttur.

Şeker ve rafine karbonhidratların fazla miktarda tüketimine bunlardan bir tanesi diyebiliriz. Vücudun kendini onarma yeteneğinin desteklenmesi için şeker ve rafine karbonhidratın aşırı tüketiminden kaçınılmalı, karbonhidrat gereksinimi saflaştırılmamış tahıllardan karşılanmalıdır. Ultraviyole (UV) ışınları, kolajen üretimi üzerinde olumsuz etkileri bulunan bir diğer faktördür. Güneş ışınlarına fazla miktarda maruz kalan kişilerde kolajen üretiminin bozulmasına bağlı olarak ciltte yaşlanma belirtileri gözlenebilir. Bunun önlenebilmesi için özellikle yaz aylarında güneş ışınlarının dik açıyla geldiği öğle saatlerinde güneşe fazla maruz kalmamaya özen gösterilmeli, güneş koruyucu kremler düzenli olarak kullanılmalıdır.


Kaynakça:

Ekstraselüler Matris Yapısı ve Görevleri, Erişim Tarihi: 16.10.2020
What is collagen, what is not, Erişim Tarihi: 16.10:2020
Kolajen Ekstraksiyon Yöntemlerinin Karşılaştırılması, Erişim Tarihi: 16.10.2020

Ecz. İzel Sarı

Eczacı

T-Soft E-Ticaret Sistemleriyle Hazırlanmıştır.